Op vrijdag 10 oktober 2025 lekte uit dat er groen licht komt vanuit Europa voor medefinanciering van de AI-fabriek en supercomputer in Groningen. De Europese Unie investeert 71,7 miljoen euro in het project via EuroHPC Joint Undertaking (EuroHPC JU). Eerder stelde het kabinet al 70 miljoen euro beschikbaar en ook vanuit de Economische Agenda van Nij Begun ligt er 60 miljoen euro. De totale investering komt hiermee uit op ruim 200 miljoen euro.
Met de Europese bijdrage is het project nu volledig gefinancierd en kan de uitvoering beginnen. In Groningen wordt een expertisecentrum voor AI ingericht in het voormalige Niemeyer-gebouw aan de Paterswoldseweg. Het pand, tot op heden symbool van de tabaksindustrie, krijgt zo een nieuw leven als broedplek voor ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie.
Europees netwerk
Met de Europese bijdrage sluit Groningen zich aan bij het EuroHPC-netwerk, een Europees samenwerkingsverband van AI-fabrieken. De EU maakte vorig jaar bekend te willen investeren in supercomputers, om zo minder afhankelijk te worden van tech-giganten uit andere landen. “De grote AI-doorbraken komen nu vooral uit de VS en China. Als we de technologie niet zelf ontwikkelen, raken we afhankelijk. En dat moeten we niet willen. AI gaat de komende jaren onze economie, veiligheid en manier van leven bepalen, dus Nederland en Europa moeten zelf aan het stuur zitten”, reageerde minister Vincent Karremans van Economische Zaken afgelopen vrijdag op LinkedIn op het uitgelekte nieuws.
Vandaag wordt in Groningen, samen met iedereen die heeft meegewerkt aan het voorstel voor de AI-fabriek, het plan voor de AI-fabriek officieel gelanceerd en wordt er stilgestaan bij deze mijlpaal. Naast verschillende ministeries en de regio Groningen/Noord-Drenthe zijn onder meer SURF, AI Coalitie 4 Nederland (AIC4NL), TNO en Samenwerking Noord belangrijke partners.
Reactie Topsector ICT
AI is één van de zeven digitale sleuteltechnologieën van Topsector ICT. Deze topsector is verantwoordelijk is voor de coördinatie van de Actieagenda AI/Data, die voortvloeit uit de Nationale Technologie Strategie (NTS), en is groot voorstander van een eigen AI-fabriek in Nederland. “Het is een belangrijke stap dat we vanuit Nederland en Europa mee-investeren in een AI-fabriek. Daarmee bouwen we niet alleen een cruciale ICT-faciliteit in Nederland, maar sluiten we ook aan op een Europees netwerk van AI-fabrieken. Zo vormen we met elkaar een redelijk alternatief vanuit Europa”, aldus Frits Grotenhuis, directeur van Topsector ICT.
Hij roemt de combinatie van de rekenkracht van een nieuwe AI-supercomputer voor het ontwikkelen en testen van geavanceerde AI-modellen, toegang tot grote (Europese) datasets en het ontwikkelen en delen van kennis in een expertisecentrum over het opslaan van data. “Hiermee kunnen we, in de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden, grote maatschappelijke opgaven oppakken, zoals in de zorgsector, rond veiligheid, of de energietransitie.”
7 vragen en antwoorden over de AI-fabriek
In dit artikel beantwoorden we 7 vragen over de komst van de Nederlandse AI-fabriek in Groningen.
- Waarom een AI-fabriek in Nederland?
AI biedt enorme kansen dwars door sectoren en de samenleving heen. In het automatiseren van processen, in onderzoek, bij de ontwikkeling van hele nieuwe diensten. In sectoren van de gezondheidszorg en mobiliteit tot de energietransitie en veiligheid. Om het Nederlandse AI-ecosysteem een impuls te geven én om als Nederland digitaal autonomer te zijn op AI-ontwikkeling en AI-infrastructuur, wil Nederland een AI-fabriek (ook wel bekend als AI-faciliteit) op eigen bodem realiseren. Op deze manier kunnen innovatieve Nederlandse bedrijven, overheden en onderzoekers hun geavanceerde AI-modellen en -toepassingen ontwikkelen en toepassen met rekenkracht, data en expertise op eigen bodem. Bovendien leiden we zo nieuw talent op en versterken we onze digitale open strategische autonomie. - Hoe komt zo’n AI-fabriek eruit te zien?
Het wordt geen traditionele fabriek met lopende banden. Een AI-fabriek heeft de volgende drie kenmerken:
- Een supercomputer voor AI
De AI-fabriek heeft een krachtige supercomputer speciaal ontworpen voor het trainen en ontwikkelen van AI-modellen en -toepassingen.
- Betrouwbare datasets
De AI-fabriek biedt toegang tot grootschalige betrouwbare Nederlandse en/of Europese databronnen die voldoen aan de Europese normen voor veiligheid, privacy en betrouwbaarheid.
- Een expertisecentrum
De AI-fabriek heeft een team van hoogwaardige experts op het gebied van AI en supercomputing ter ondersteuning voor gebruikers van de AI-fabriek. Daarnaast maakt het gebruik van een netwerk van onderzoekers en specialisten van kennisinstellingen, zoals universiteiten en TNO. - Waar moet de komst van de AI-fabriek toe leiden?
De AI-fabriek maakt de kracht van kunstmatige intelligentie voor iedereen in Nederland toegankelijk: onderzoekers, ondernemers, overheden en meer. Met de komst van deze supercomputer én het nieuwe expertisecentrum zetten we een grote stap vooruit, maar dit is pas het begin. Het succes hangt af van het opbouwen van een sterk ecosysteem waarin kennis, data, talent en toepassingen samenkomen. Zo zorgen we ervoor dat de investering niet alleen technologische vooruitgang oplevert, maar ook economische groei, hoogwaardige werkgelegenheid en maatschappelijke impact: in de regio, in heel Nederland en als onderdeel van het Europese netwerk van AI-fabrieken. - Waarom gaat het om meer dan alleen hardware?
Om de potentie van de AI-fabriek ten volste te benutten is meer dan alleen hardwaren en rekenkracht nodig. De mogelijkheden tot dataopslag en -beheer zorgt voor vertrouwd en effectief databeheer voor de AI-fabriek en de kennis en kunde die in het expertisecentrum gebundeld wordt gaat geïnteresseerden helpen de mogelijkheden van de AI-fabriek goed te benutten. De machine is dus stap één, maar om tot echte impact te komen is kennis, samenwerking, governance, en gerichte inzet van de AI-fabriek cruciaal. - Waarom is er gekozen voor Groningen?
De keuze voor Groningen en Noord-Drenthe is allesbehalve toevallig. Door haar uitmuntende AI-ecosysteem en vooruitstrevende inzet op een toekomstbestendige economie, zal de regio de AI-fabriek ook als belangrijk regionaal impuls voor banen en AI-ecosysteem kunnen benutten.
De stuurgroep Economische Agenda en het Algemeen Bestuur van het Nationaal Programma Groningen hebben daarom in april 2025 unaniem positief geadviseerd over een bijdrage van € 60 miljoen vanuit het startkapitaal van de Economische Agenda van Nij Begun voor de realisatie van een AI-fabriek in Groningen. Zo kan een vliegwiel van nieuwe innovaties ontstaan. De regio moet een aantrekkelijke vestigingsplaats worden voor startups en scale-ups, met aantrekkingskracht op talent, investeringen en werkgelegenheid. Dankzij de AI-fabriek en de laagdrempelige toegang voor bedrijven en instellingen kan de arbeidsproductiviteit in de regio worden verhoogd en krijgen bedrijven de kans om een inhaalslag te maken. De AI-fabriek richt zich actief op sectoren en thema’s waarin de regio al sterk is. - Waarom is de komst van de AI-fabriek goed nieuws voor onze veiligheid?
De komst van de AI-fabriek is een belangrijke stap voor Defensie en de dual use-industrie. De komst van AI heeft oorlogsvoering maar ook de aard van de dreiging fundamenteel veranderd. AI raakt aan de hele manier van werken, van het plannen van onderhoud aan alles wat rijdt, vliegt of vaart bij defensie. Tot het verzamelen, verwerken en analyseren van inlichtingen en het nemen van operationele besluiten. Met de inzet op de AI-fabriek bouwt Nederland niet alleen aan militaire innovatie, maar ook aan Nederlands digitale en strategische autonomie. De AI-fabriek wordt hét centrum voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-toepassingen op eigen bodem, met rekenkracht en capaciteit die Nederland zélf mede vormgeeft en benut. - Wat betekent de komst van de fabriek voor onderzoek & innovatie?
De ontwikkeling van AI is cruciaal voor innovatie in sectoren als gezondheidszorg, mobiliteit, energietransitie en veiligheid. Op dit moment worden AI-toepassingen echter voornamelijk ontwikkeld op Amerikaanse en Chinese platforms. Dit leidt tot een uitstroom van talent, kennis en toepassingen naar het buitenland. Ook binnen onderwijs en onderzoek is Nederland steeds afhankelijker van deze bigtech-bedrijven, wat onze digitale soevereiniteit onder druk zet. Zelf met deze technologie aan de slag gaan helpt niet alleen onze wetenschappers vooruit, maar ontwikkelt ook onze eigen kennis en kunde op het gebied van AI. Om te zorgen dat Nederland optimaal kan meeprofiteren van de opkomst van AI, blijven investeringen in innovatie, uitbreiding van onze digitale infrastructuur en het stimuleren en verbinden van onderzoek en ondernemerschap van het grootste belang.
Tijdlijn
De verwachting is dat het expertisecentrum halverwege 2026 de deuren opent. De supercomputer die gebouwd wordt moet begin 2027 operationeel zijn. De provincie is nog op zoek naar een geschikte plek daarvoor.