De eerste Dag vd Digitalisering in vogelvlucht

Topsector ICT en NLdigital hebben op woensdag 24 september 2025 de eerste Dag vd Digitalisering georganiseerd. Met dit exclusieve evenement in het Louwman Museum in Den Haag is het startsein gegeven voor een jaarlijks initiatief dat draait om de kracht van digitalisering en technologische innovatie voor Nederland. Met ingang van volgend jaar wordt eind september de Week vd Digitalisering georganiseerd. U kunt alvast in uw agenda schrijven dat de eerste editie van 18 t/m 25 september 2026 plaatsvindt.

Nederland staat voor grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van klimaat, energie, landbouw, gezondheid, zorg en de circulaire economie. In al deze domeinen speelt veiligheid een sleutelrol. Een zeer actueel onderwerp, en niet voor niets het centrale thema van de eerste Dag vd Digitalisering.

Digitale sleuteltechnologieën zoals cybersecurity, artificial intelligence (AI), data science, analytics en dataspaces zijn bij het thema veiligheid onmisbaar om tot slimme en toekomstbestendige oplossingen te komen. Te vaak blijft de waarde van digitale oplossingen echter hangen in pilots of goede bedoelingen, stelde Frits Grotenhuis, directeur Topsector ICT, tijdens de opening met dagvoorzitter Lucinda Sterk. “Vandaag brengen we overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven bij elkaar om elkaar te inspireren en gezamenlijk stappen te zetten. Met deze dag willen we concrete voorbeelden laten zien, obstakels bespreekbaar maken en bovenal samenwerking versnellen”, aldus Grotenhuis.

Eén landelijk podium voor digitale vooruitgang

De Dag vd Digitalisering is een gezamenlijke initiatief van Topsector ICT en NLdigital, waarbij kennis en praktijk bij elkaar zijn gebracht. Topsector ICT is sterk geworteld in de innovatiekant en brengt kennisinstellingen, onderzoekers en bedrijven samen om nieuwe digitale technologieën te ontwikkelen en in te zetten voor maatschappelijke uitdagingen. “Maar innovatie heeft pas echt impact als het landt in de praktijk. Dáár hebben we partners zoals NLdigital hard bij nodig. Samen zorgen we ervoor dat digitale innovaties niet in een lab blijven hangen, maar daadwerkelijk de samenleving bereiken — veilig, verantwoord en toekomstbestendig”, aldus Grotenhuis.

Dagmar Lens, directeur van NLdigital, vult aan: “Waar Topsector ICT de kennis en vernieuwing mobiliseert, brengen wij als branchevereniging de markt en de praktijkervaring in. En juist die combinatie maakt deze Dag vd Digitalisering zo waardevol. De potentie van digitale technologie is enorm, maar er blijft nog veel onbenut. De Dag vd Digitalisering is een manier om die impasse te doorbreken en te laten zien waar de kansen liggen. Investeren in digitale innovatie is geen luxe, maar de enige manier om onze welvaart, veiligheid en autonomie te behouden.”

Jeannine Peek, boegbeeld van Topsector ICT en CEO van Capgemini Nederland, benadrukt dat door het bundelen van de krachten één landelijk podium ontstaat waar wetenschap, overheid en ondernemers elkaar ontmoeten en versterken. “Digitalisering biedt niet alleen grote voordelen, maar brengt ook risico’s met zich mee. De digitale transitie moet daarom gestuurd én integraal aangepakt worden — om te voorkomen dat de technologische ontwikkelingen over ons heen denderen. Ook daarom is het goed dat we hier vandaag met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, het onderzoeksveld en de overheid samenkomen om hierover met elkaar te sparren.”

De boodschap die NLdigital aan politiek Den Haag mee wilde geven is: zorg voor een goed investeringsklimaat en maak Nederland digitaler. Grotenhuis juicht het 9 puntenplan van minister Karremans om de R&D-investeringen op te rekken van 2,2 naar 3 procent toe. “Daarnaast is coördinatie belangrijk, ook tussen de verschillende departementen.” Peek pleit tot slot voor minder focus op polariserende topics in Den Haag. “Zet in op beleid voor de lange termijn. Wees positief stimulerend.”

Karremans: zonder nieuwe techbedrijven geen sterk Nederland

Daarna betrad demissionair minister van Economische Zaken Vincent Karremans – zelf oud-ondernemer en oprichter van online carrièreplatform Magnet.me, het podium. Eerder was hij bij de opnames van de Grote Techshow van radiozender BNR tijdens de inloop van het event al ondervraagd over het voornemen van het demissionair kabinet om vol in te zetten op groei van Nederlandse tech-startups en -scale-ups. De dag ervoor had hij een actieagenda startup en scale-up-beleid naar de Tweede Kamer gestuurd met de naam ‘Bouwen aan de tech kampioenen van morgen’. “We moeten nú investeren in het verdienvermogen van morgen. Zonder nieuwe techbedrijven, geen sterk Nederland”, aldus Karremans.

Volgens de minister wordt Nederland links en rechts ingehaald door andere landen als het gaat om investeringen in onderzoek en innovatie. Daarom is er meer nodig om bedrijven zoals ASML en Adyen in Nederland te houden en meer van dat soort bedrijven te krijgen. Hij wil hiervoor extra subsidie uittrekken en dit combineren met andere maatregelen zoals de verlenging met drie jaar van aanjaagprogramma Techleap. Daarnaast kondigde hij belastingvoordelen voor werknemers van start- en scale-ups aan en meer directe betrokkenheid van de overheid. “We moeten meer naar maatwerkoplossingen.”

Onlangs lanceerde minister Karremans een Actieplan om het innovatieklimaat in Nederland een boost te geven. In Nederland wordt relatief weinig in R&D geïnvesteerd ten opzichte van andere landen. Volgens de demissionair minister zijn er niet alleen meer publieke investeringen nodig, maar ligt het gat vooral aan de kant van het bedrijfsleven. “Nederland investeert procentueel net zo veel als de Duitse overheid. Maar als je ziet wat alleen al Volkswagen uittrekt voor innovatie…. Dat is ongekend.” In 2024 was dit 21 miljard euro en tot 2030 wil Volkswagen alleen al 1 miljard euro uittrekken voor kunstmatige intelligentie (AI) om processen, voertuigontwikkeling, en IT-infrastructuur verder te versterken.

Keuzes maken
Hij stond verder stil bij de oprichting van een Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie (NADI), zoals DARPA in de VS. “Innovatie vergroot het verdienvermogen van Nederland. Het is een pure must om hierin te investeren, zo kunnen we de veiligheid, zorg en onderwijs blijven betalen.” Karremans gaf aan te verkennen hoeveel geld hier naartoe kan. “We kunnen ons getalsmatig niet meten met de Amerikanen of Chinezen. Dat betekent dat we niet langer alle bloemen kunnen laten bloeien. We zullen keuzes moeten maken en focussen op niches.”

Welke niches dat worden, wordt in december 2025 duidelijk, als het ministerie van Economische Zaken het nieuwe industriebeleid heeft uitgewerkt. Karremans schat in dat Nederland straks gaat focussen op ‘5 of 6 industrieën’. Peter Wennink, oud-ASML, is aangesteld als adviseur om een investeringsagenda op te zetten. Karremans: “Ik noem hem ook wel eens gekscherend de Draghi van Nederland.” De kans is groot dat biotech één van de gekozen niches wordt, net als infrastructuur, lichtte Karremans een tipje van de sluier op.

Urgentie creëren
Verder liet Karremans weten geen voorstander te zijn van een apart ministerie van Digitale Zaken. “Ik voel niets voor weer een extra ministerie. We moeten eerder naar minder ministeries en meer integraliteit.” Ook de komst van de AI-fabriek in Groningen kwam aan bod. Volgens Karremans is dit ‘praktisch rond’ en kan de handtekening ‘bijna worden gezet’. “Investeren in AI is pure noodzaak. Het biedt enorme kansen, maar het maakt ons ook kwetsbaar. Daarom is er de Wet Vifo, die een toets regelt op investeringen, fusies en overnames die mogelijk risico’s vormen voor de nationale veiligheid van Nederland. Zo willen we voorkomen dat vitale ondernemingen en bedrijven die actief zijn in (zeer) sensitieve technologie in handen komen van partijen die daardoor de veiligheid zouden kunnen ondermijnen. Daarnaast helpt het Digital Trust Center (DTC) ondernemers met digitale veiligheid en cyberweerbaarheid.”

Karremans sloot af met de boodschap dat we in Nederland nog onvoldoende beseffen hoe belangrijk het is om te innoveren en digitaliseren. “Het is zaak om urgentie te creëren bij politieke partijen en de maatschappij. Ik doe daar als minister van Economische Zaken in ieder geval mijn stinkende best voor."

Na de minister was het tijd voor de plenaire paneldiscussie met 1 spreker van de 3 breakout sessies die die middag op het programma stonden. Gespreksleider Lucinda Sterk ging in gesprek met:

• Ocke Molenaar, spreker in de breakout sessie 'Reservisten van de Digitale Delta hoe uw bedrijf Nederland weerbaar maakt’ en Kapitein-ter-zee en werkzaam bij de Defensiestaf op het Ministerie van Defensie in Den Haag;
  
• Ger Baron, spreker in de breakout sessie 'De Transitie naar Digitale Autonomie' en sinds 2014 Chief Technology Officer bij de Gemeente Amsterdam;
• Peter Verkoulen, spreker in de breakout sessie 'AI & Data van visie naar toepassing' en programmadirecteur van het Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud (CoE-DSC).

De drie kregen de gelegenheid om hun ‘eigen’ breakout sessie te pitchen, zodat de bezoekers een weloverwogen keuze konden maken. Daarna werden zij ondervraagd over het belang van digitale innovatie in het algemeen en binnen het thema veiligheid in het bijzonder. Verder stonden zij stil bij het vergroten van de weerbaarheid. “Het is wachten op het eerste echte grote incident. We zijn in Nederland nog veel te gezapig. Het is tijd dat we wakker worden geschut”, stelde Ger Baron. Ocke Molenaar ziet de veiligheidssector als een belangrijk vliegwiel om het belang van digitalisering beter te laten landen. “Publiek-private samenwerking is essentieel om hierin slagen te maken en de samenleving weerbaarder te maken.” Peter Verkoulen benadrukt dat het belangrijk is om ook over de landsgrenzen heen te kijken. “Nederland is te klein om het alleen te doen, maar we hebben in Europa echt een rol te spelen. We zijn bovengemiddeld innovatief en blinken uit in samenwerking. Bovendien hebben we baat bij onze niet-lullen-maar-poetsen- mentaliteit.”

Breakout sessie 1: ‘AI & Data van visie naar toepassing’

Deze breakout sessie ging over de enorme kansen die AI en data bieden, en hoe je de stap maakt van strategische ambitie naar veilige en verantwoorde toepassing. Wetenschapper Peter Verkoulen en Joost Carpaij – Head of (Gen)AI, Data Science & Analytics bij Capgemini gingen op het podium met elkaar in discussie. In de sessie ontdekten deelnemers wat er nodig is om een datavisie te vertalen naar concrete oplossingen die waarde en productiviteit opleveren én bijdragen aan digitale veiligheid, autonomie en vertrouwen. Welke user cases zijn kansrijk, hoe richt je een betrouwbare data-infrastructuur en governance in en hoe veranker je ethiek en transparantie?

Moderator Lucinda Sterk stelde Verkoulen en Carpaii én de zaal verschillende prikkelende vragen, wat leidde tot veel interactie. Al snel werden de klaargezette slides losgelaten, om alle vragen uit de zaal te kunnen beantwoorden en met elkaar in discussie te gaan. Iemand in de zaal vergeleek Large Language Models (LLM’s) met een Labrador met autisme: enthousiast en hulpvaardig, maar vaak nog moeite met context en nuance. “LLM’s nemen taal vaak letterlijk, missen subtiele sociale signalen en emoties. Ze kunnen patronen volgen, maar hebben soms moeite met de bedoeling achter een vraag. Hierdoor geven ze soms een fout antwoord. Hierdoor blijft menselijk toezicht en interpretatie altijd nodig.”

Breakout sessie 2: ‘De Transitie naar Digitale Autonomie’

Ruim 80% van de Europese digitale infrastructuur en technologie komt van buiten de EU. Maar er zijn steeds grotere zorgen over het verlies van grip op die digitale infrastructuur. Digitale soevereiniteit wordt daarmee steeds belangrijker. Vooralsnog wordt daar vooral veel over gepraat. Tijd om stappen te nemen. De timing om het vraagstuk over digitale soevereiniteit en autonomie te behandelen, is voor iedereen wel duidelijk, zegt Valerie Frissen, directeur van het SIDN Fonds en gespreksleider van deze sessie. Bij dit onderwerp wordt veel naar Europa gewezen. "Maar digitale autonomie is iets wat we op Europees, nationaal, regionaal en organisatieniveau moeten gaan doen."

Eén van die experts is Wladimir Mufty, programmamanager Digitale Soevereiniteit bij SURF. Digitale soevereiniteit is daar een belangrijk thema geworden. "We zijn bij SURF aan de slag gegaan met Office en Teams. Dat is goed presterende software waarmee we het land draaiende houden. Maar als je kijkt naar weerbaarheid en afhankelijkheid, dan laat dat wat te wensen over. Want wat als het niet werkt? Wat doe je dan? Daar moet je mee aan de slag." SURF zocht daarom naar alternatieven voor grote diensten. Zij zien dit vooral als aanvulling op wat er al was.

Er zijn aardig wat mythes ontstaan rondom overstappen op zo'n alternatief, weet Diana Krieger, medeoprichter en CEO van e-maildienst Soverin, een alternatief voor bijvoorbeeld Gmail en Outlook. De dienst stelt privacy voorop en is volgens Krieger interoperabel en schaalbaar. De servers staan in Nederland. Maar overstappen vinden velen maar ingewikkeld en moeilijk. "Dat is een stukje gemak en angst. Deels terecht, want als je naar iets nieuws gaat, is dat altijd weer even wennen", beaamt Krieger. "Maar doordat wij op open standaarden opereren, zijn er heel veel migratietools en is er veel ondersteuning. Zo'n uitdaging is het daardoor niet. Het is vooral zaak om te starten en om dingen uit te proberen."

Ook bij de gemeente Amsterdam is digitale soevereiniteit een belangrijk onderwerp geworden, vertelt CTO Ger Baron. IT wordt tegenwoordig wekelijks in de gemeenteraad besproken, met daarbij ook de vraag: hoe voorkom je dat je afhankelijk wordt van het buitenland of van één leverancier? De huidige manier van werken, waarin steeds meer wordt gecentraliseerd, blijkt niet per se de handigste. "Als je echt autonoom wilt worden, moet je met meer kleine, gedecentraliseerde partijen werken." Amsterdam heeft daarom besloten actie te ondernemen en meer in te zetten op soevereiniteit.

Maar zomaar overstappen is nog ingewikkeld. "Vijf jaar geleden zijn we massaal overgestapt op Azure. Daar zijn we ook niet ontevreden over. Maar we kunnen niet zomaar wisselen van platform. Sinds een jaar willen we bij alle aanbestedingen een exit-strategie hebben. Als die er niet is, gaan we niet met ze in zee. We willen er altijd weer vanaf kunnen." Over tien tot vijftien jaar moet 70% van de software bij de gemeente Amsterdam niet meer van big tech komen, maar van lokale bewegingen. "Dat betekent wel iets voor onze kennis en kunde. We moeten andere mensen inhuren en andere competenties ontwikkelen", zegt Baron. Eind november ligt het actieplan klaar. In de komende vijf jaar gaat de gemeente over naar een private cloud-omgeving in Nederland. “We gaan onze SaaS-systemen een voor een anders aanbesteden. Want in één keer als een big bang over, dat schiet niet op. Maar je moet wel beginnen. Helemaal niet beginnen is onzin."

Breakout sessie 3: ‘Reservisten van de Digitale Delta: hoe uw bedrijf Nederland weerbaar maakt’

Tijdens de sessie over digitale reservisten werd duidelijk dat digitale dreigingen inmiddels een dagelijkse realiteit zijn en dat de overheid deze uitdaging niet alleen kan aanpakken. Zoals moderator René Corbijn benadrukte: “Digitale veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.” Bedrijven beschikken over kennis, menskracht en middelen die onmisbaar zijn voor de algehele digitale weerbaarheid van Nederland.

Voorbeelden zoals Strict, dat in 2021 als eerste mkb-bedrijf de reservistenregeling ondertekende, laten zien hoe organisaties hun rol oppakken. CEO Lotte de Bruijn stelde: “Wij zetten onze mensen en expertise graag in om verstoringen te voorkomen en de digitale veerkracht te versterken.” Ook Frans van Ette, divisiedirecteur TNO, ziet de reservisten als een belangrijke schakel om de brug te slaan tussen onderzoek en praktijk: “De soldaat moet het kunnen gebruiken.”

De kernboodschap is dat reservisten niet alleen een maatschappelijke verantwoordelijkheid vertegenwoordigen, maar ook voordelen bieden voor bedrijven zelf, zoals toegang tot actuele kennis, betere samenwerking en reputatieversterking. Kapitein-ter-zee (KTZ) Ocke Molenaar benadrukte daarbij de urgentie: “We hebben een wendbare, technologisch sterke krijgsmacht nodig, maar ook een weerbare economie. Zonder publiek-private samenwerking gaat dat niet.”

De conclusie luidt dat door overheid, bedrijfsleven en wetenschap samen te brengen, een veerkrachtige digitale delta kan ontstaan. Zoals Corbijn afsluitend stelde: “De interactie in deze sessie toont aan dat er héél veel wil is om bij te dragen aan de weerbaarheid van Nederland. En dat moeten we breder trekken: niet alleen richting Defensie, maar naar alle sectoren van onze samenleving.”

Na de koffie- en theepauze was het tijd voor een debat over het belang van digitalisering. In aanloop naar de verkiezingen gaan experts in gesprek over op die dag gepubliceerde onderzoeksresultaten van Ipsos I&O in opdracht van NLdigital: wat vindt Nederland van digitalisering en waarom is dit cruciaal voor onze welvaart? Peter Kanne, onderzoeksadviseur en kiezersonderzoeker bij Ipsos I&O, Koen Gijsbers, senior strategisch adviseur voor overheden en bedrijven, voorheen operationeel militair en leidinggevende aan digitale transformaties bij defensie en de NAVO, en Focco Vijselaar, algemeen directeur van VNO-NCW, deelden hun visie en gaven duidelijke boodschappen mee aan het volgende kabinet. Ook hier was er veel interactie met de zaal.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat:

• De helft van de Nederlanders zich zorgen maakt om zijn online veiligheid;
• Voor 22% van de ondervraagden het thema digitalisering belangrijk is voor de stemkeuze;
• 21% vooral wil investeren in traditionele defensie (zoals vliegtuigen en tanks), terwijl 52% vooral wil investeren in digitale verdediging (zoals cybersecurity);
• Er veel draagvlak is voor digitalisering als oplossing voor arbeidskosten: een grote meerderheid vindt dat de overheid meer moet sturen in studiekeuzes en dat Nederland actief werknemers moet omscholen naar sectoren met tekorten, zoals ICT en zorg.

Kanne stelt dat weliswaar 22 procent van de kiezers digitalisering een belangrijk thema zegt te vinden, maar dat als je mensen spontaan vraagt naar welke thema’s belangrijk zijn, het nauwelijks wordt genoemd: “Dan wordt het slechts door 2 procent genoemd. Mensen maken zich vooral druk over oorlogen, immigratie en de woningnood.” Gijsberts noemt dit ‘als beroepspessimist’ onterecht: “De Duitse economie leed in 2024 ongeveer 290 miljard euro schade door cyberaanvallen. En het stilleggen van de Jaguar Land Rover (JLR)-fabrieken in Engeland (inmiddels al bijna 4 weken) kost de autofabrikant zo’n 7 miljoen pond per dag. Lijkt mij toch wel iets om wakker van te liggen…” Vijselaar: “Het is zaak dit geluid in te brengen bij de politiek, maar ook bij bedrijven en inwoners. We moeten oog hebben voor de kansen én bedreigingen en publiek-private samenwerking aanjagen. Het is tijd voor een strategie in lijn met wat Draghi voor Europa doet.”

Afsluiting en feestelijke aankondiging

Tot slot vatte dagvoorzitter Lucinda Sterk de dag samen en riep zij Dagmar Lens en Frits Grotenhuis weer op het podium om terug te blikken op de eerste editie van de Dag vd Digitalisering. Nadat het team achter deze dag in het zonnetje werd gezet, herhaalde Grotenhuis nog eens het belangrijkste woord van deze dag: samenwerking. “Een Afrikaans gezegde luidt: ‘Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder!’ en die wijsheid onderschrijf ik helemaal. Daarna benoemde Lens het andere kernwoord van de dag: urgentie. “Alleen door de blik naar buiten te richten, wordt de impact echt betekenisvol. Blijven hangen in de eigen bubbel beperkt het perspectief én de impact. Door actief samen te werken met partijen buiten de eigen organisatie ontstaat kruisbestuiving. Laten we ook na deze dag met elkaar in verbinding blijven en samen brainstormen en aan de slag gaan.”

Topsector ICT en NLdigital hopen dat het event een beweging op gang brengt, waar meerdere organisaties zich bij aansluiten. Vanaf volgend jaar is er een Week vd Digitalisering: de eerste editie is van 18 t/m 25 september 2026. En iedereen kan meedoen. U kunt uw initiatief, of dat nu een debat, training of workshop, open dag of iets ander is, nu al aanmelden voor volgend jaar op www.weekvddigitalisering.nl.

De dag werd afgesloten met een gezellige borrel en netwerkgelegenheid.